Hiểu về chứng nghiện chéo trong quá trình phục hồi

Cuộc trò chuyện bữa tối đáng ngạc nhiên

Bạn đang gặp lại một người bạn cũ đã nhiều năm không gặp, vui mừng khi thấy họ đã thay đổi nhiều như thế nào. Lần cuối cùng bạn nói chuyện, họ đang phải chiến đấu với chứng nghiện thuốc giảm đau nghiêm trọng. Bây giờ họ mới ra khỏi trại cai nghiện. Khi cùng chia sẻ những tiếng cười trong bữa tối, bạn sẽ ngạc nhiên khi họ gọi một ly rượu vang—rồi ly nữa, ly nữa. Đến cuối bữa ăn, họ đã tự mình uống hết một chai. Trước đây họ chưa bao giờ uống nhiều rượu. Tại sao bắt đầu bây giờ?

Bạn của bạn có thể đang bị nghiện chéo. Hãy cùng khám phá thử thách phục hồi này, lý do nó xảy ra và cách đi đúng hướng.

Nghiện chéo là gì?

Nghiện chéo, còn được gọi là chuyển giao hoặc thay thế nghiện, xảy ra khi ai đó vượt qua được một hành vi có vấn đề (như lạm dụng chất gây nghiện) nhưng lại trở nên phụ thuộc vào một chất hoặc hoạt động mới. Ví dụ, sau khi vượt qua chứng rối loạn sử dụng opioid, một người có thể bị nghiện rượu. Để hiểu lý do tại sao điều này xảy ra, chúng ta cần hiểu chứng nghiện ảnh hưởng đến não như thế nào.

Hóa học não của chứng nghiện

Rối loạn sử dụng chất kích thích hệ thống tưởng thưởng của não. Mỗi lần sử dụng chất gây nghiện sẽ kích hoạt một lượng lớn dopamine - chất hóa học liên quan đến niềm vui, học tập và động lực. Để bù lại, não giảm sản xuất dopamine tự nhiên, mong đợi những tác động bên ngoài từ ma túy hoặc rượu. Theo thời gian, điều này củng cố việc sử dụng chất gây nghiện và dẫn đến sự phụ thuộc.

Ngay cả sau khi bỏ thuốc, cảm giác thèm ăn chất dẫn truyền thần kinh đó vẫn có thể tồn tại. Chứng nghiện chéo xuất hiện khi cơn nghiện ban đầu được thay thế bằng nguồn dopamine mới. Điều này có thể liên quan đến các chất khác nhau, nhưng thường thông qua các hoạt động kích thích sẽ trở thành chứng nghiện hành vi cưỡng bức. Các ví dụ phổ biến bao gồm:

• Cờ bạc
• Tình dục
• Ăn cắp (kleptomania)
• Công việc
• Bài tập
• Ăn uống
• Mua sắm
• Xem nội dung khiêu dâm hoặc TV
• Cuộn phương tiện truyền thông xã hội
• Chọn da (dermatillomania)
• Chơi trò chơi điện tử

Không phải tất cả các hành vi cưỡng chế đều bắt nguồn từ chứng nghiện chéo; một số liên quan đến rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD). Vậy làm thế nào bạn có thể nhận ra sự khác biệt?

Nghiện chéo và chẩn đoán kép

Nghiện chéo và chẩn đoán kép là những khái niệm riêng biệt:

• Nghiện chéo đề cập đến việc chuyển từ nghiện này sang nghiện khác trong quá trình phục hồi. Ví dụ, một người ngừng uống rượu nhưng lại bắt đầu nghiện cờ bạc.
• Chẩn đoán kép có nghĩa là có hai tình trạng xảy ra đồng thời, chẳng hạn như rối loạn sử dụng chất kích thích và bệnh tâm thần như lo âu. Những điều kiện này thường thúc đẩy lẫn nhau.

Còn sự phụ thuộc chéo thì sao?

Trong khi chứng nghiện liên quan đến sự ép buộc về mặt tinh thần và thể chất thì sự phụ thuộc là sự lệ thuộc hóa học vào một chất nào đó. Sự phụ thuộc chéo xảy ra khi sự phụ thuộc về mặt vật lý chuyển sang một chất mới. Việc rút tiền có thể gây ra các triệu chứng rõ ràng như đổ mồ hôi, buồn nôn hoặc đau đầu. Nhiều người trải qua cả chứng nghiện và sự phụ thuộc đồng thời, khiến quá trình phục hồi trở nên phức tạp hơn.

Các yếu tố nguy cơ gây nghiện chuyển khoản

Một số yếu tố làm tăng tính dễ bị tổn thương đối với chứng nghiện chéo:

• Tình trạng sức khỏe tâm thần: Các rối loạn như trầm cảm hoặc lo âu thường cùng tồn tại với các hành vi gây nghiện, tạo ra một vòng phản hồi.
• Khuynh hướng di truyền: Nhiều gen có thể khiến một số người dễ bị rối loạn sử dụng chất gây nghiện hơn.
• Vòng kết nối xã hội không được hỗ trợ: Bạn bè hoặc gia đình không tôn trọng sự tỉnh táo có thể làm suy yếu nỗ lực phục hồi.
• Kỹ năng đối phó kém: Các sự kiện căng thẳng trong cuộc sống có thể dẫn đến những lựa chọn thay thế không lành mạnh nếu thiếu cơ chế đối phó lành mạnh.
• Bỏ thuốc mà không có sự hỗ trợ: Việc tự phục hồi thường bỏ sót các vấn đề tâm lý tiềm ẩn, làm tăng nguy cơ mắc chứng nghiện mới.

Quá trình chuyển giao cơn nghiện bắt đầu như thế nào

Nghiện chéo thường bắt đầu một cách tinh vi. Hãy tưởng tượng ai đó đã vượt qua được sự phụ thuộc vào opioid. Khi căng thẳng, họ có thể chuyển sang uống rượu. Theo thời gian, họ có thể phát triển chứng nghiện rượu. Các dấu hiệu cảnh báo chính bao gồm:

• Thay thế chứng nghiện cũ bằng một thứ thay thế tương tự
• Sử dụng chất hoặc hành vi mới để đối phó với cảm giác thèm ăn hoặc căng thẳng
• Không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của chứng nghiện ban đầu

Nghiện chéo có phải là một phần bình thường của quá trình phục hồi?

Không, chứng nghiện chéo không được coi là một phần tiêu chuẩn của quá trình hồi phục. Sự tỉnh táo kéo dài đòi hỏi những thay đổi cơ bản về lối sống, hành vi và tư duy. Sự giúp đỡ chuyên nghiệp để giải quyết các vấn đề cơ bản là rất quan trọng. Có nền tảng vững chắc thì có thể tránh được tình trạng nghiện chéo.

Tránh chuyển cơn nghiện trong quá trình phục hồi

Việc cai nghiện ma túy chỉ là bước đầu tiên. Dưới đây là tám chiến lược để ngăn chặn chứng nghiện chéo:

• Giải quyết các nguyên nhân gốc rễ: Khám phá lý do tại sao chứng nghiện bắt đầu thông qua trị liệu hoặc tự suy ngẫm.
• Tự giáo dục bản thân: Tìm hiểu về chứng nghiện chéo để nhận biết các dấu hiệu cảnh báo.
• Xây dựng cộng đồng: Kết nối với những người đồng nghiệp tỉnh táo và hỗ trợ để được khuyến khích và chịu trách nhiệm.
• Phát triển các kỹ năng đối phó lành mạnh: Thay thế các hành vi gây nghiện bằng tập thể dục, các hoạt động sáng tạo hoặc hỗ trợ xã hội.
• Chấp nhận những thay đổi trong lối sống: Quá trình phục hồi bao gồm các thói quen, ưu tiên mới và có thể cả các mối quan hệ xã hội mới.
• Tìm kiếm sự trợ giúp chuyên nghiệp: Các nhà trị liệu hoặc chương trình phục hồi chức năng có thể cung cấp hướng dẫn và cấu trúc.
• Tránh các yếu tố kích thích: Xác định và tránh xa những người, địa điểm hoặc tình huống gây ra cảm giác thèm ăn.
• Luôn cam kết: Tỉnh táo là một lựa chọn liên tục đòi hỏi sự cống hiến.

Bạn xứng đáng có được hạnh phúc lâu dài

Suy ngẫm về hoàn cảnh của người bạn, bạn có thể thắc mắc về thói quen của chính mình. Bạn đã bắt đầu hút thuốc, mua sắm quá mức hoặc bỏ đi sau khi giảm rượu chưa? Nếu những hành vi này vượt quá tầm kiểm soát, một chương trình có cấu trúc có thể hữu ích. Quietmate đưa ra hướng dẫn dựa trên cơ sở khoa học để bỏ hoặc cắt giảm việc uống rượu đồng thời nâng cao sức khỏe tổng thể. Cách tiếp cận của họ nhấn mạnh sự thay đổi dần dần, bền vững và giúp xây dựng các biện pháp bảo vệ chống lại các hành vi gây nghiện khác. Tìm hiểu thêm bằng cách truy cập App Store hoặc Google Play.