TSSB'yi Anlamak: Nedenleri, Riskleri ve Sağlıklı Başa Çıkma Stratejileri

Birçok insan için hafta içi sabahlar pek de sabırsızlıkla beklenecek bir şey değildir. Yine de, isteksizce de olsa kalkıp bir kahve alıp işe (ya da ev ofisimize) gitmeyi başarıyoruz. Çoğumuz için hayat böyle devam ediyor. Ancak bazıları için sabahlar çok daha ağır bir yük getirir.

Her gün, dünkü kabusların hala aklınızda ağırlık taşıdığı şekilde uyandığınızı hayal edin. Market alışverişi yapmak veya telefon görüşmesi yapmak gibi basit görevler bile geçmiş travmalardan kaynaklanan acı verici anıları tetikleyebilir. Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ile yaşayanlar için bu, hayal etmeleri gereken bir şey değil; bu onların günlük gerçekliğidir. TSSB, travmatik anılar devam ederken hayatı istikrarı bulmak için devam eden bir mücadeleye dönüştürür.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?

Amerikan Psikiyatri Birliği, TSSB'yi, kişinin bir veya daha fazla travmatik olay yaşadıktan veya tanık olduktan sonra gelişebilen bir psikiyatrik bozukluk olarak tanımlamaktadır. Bu olaylar şunları içerebilir:

• Doğal afetler
• Ciddi kazalar
• Terör eylemleri
• Savaş veya muharebe
• Tecavüz veya cinsel saldırı
• Yakın partner şiddeti
• Zorbalık

Travmatik olaylar duygusal veya fiziksel olarak zararlı, hatta yaşamı tehdit edici olabilir. Travmaya maruz kalmak zihinsel, fiziksel, sosyal ve ruhsal sağlığı etkileyebilir.

TSSB Ne Kadar Yaygındır?

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yetişkinlerin yaklaşık %70'i yaşamları boyunca en az bir travmatik olay yaşayacak olsa da, yalnızca %20'sinde TSSB gelişecektir. Bu fark, travmanın ciddiyetinden veya yardım arama konusundaki damgalanmadan kaynaklanıyor olabilir ve bu da sorunun gerçek kapsamını gizleyebilir.

Genel olarak, ABD'deki yetişkinlerin yaklaşık %3,6'sı (yaklaşık 9,25 milyon kişi) herhangi bir yılda TSSB'ye sahiptir. Kadınların bu bozukluğa yakalanma olasılığı erkeklerden iki kat daha fazladır; 9 kadından 1'i hayatının bir noktasında TSSB yaşamaktadır.

TSSB Belirtileri

TSSB'si olan kişiler aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli semptomlar yaşarlar:

• Kabuslar
• Endişe
• Depresyon
• Baş ağrıları
• Gastrointestinal problemler

Geçmişe dönüşler en yaygın ve iyi bilinen semptomlar arasındadır. Bunlar sadece kötü anılar değil; travmatik olayın bazı bölümlerinin sanki şu anda yeniden oluyormuş gibi hissettirdiği canlı deneyimlerdir.

TSSB Nasıl Teşhis Edilir?

TSSB'si olan herkes tüm semptomları yaşamaz ve bu semptomları olan herkes de TSSB'ye sahip değildir. Zihinsel Bozukluklar için Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-V) temel tanı kriterlerini özetlemektedir:

• Gerçek veya ölüm tehdidine, ciddi yaralanmaya veya cinsel şiddete maruz kalma
• Rahatsız edici anılar, rüyalar veya geriye dönüşler gibi müdahaleci semptomlar
• Travmaya bağlı tetikleyicilerden sürekli kaçınma
• Düşüncelerde ve ruh halinde olumsuz değişiklikler
• Önemli faaliyetlere ilgi kaybı
• Uyarılma ve tepkisellikteki değişiklikler (sinirlilik, umursamaz davranış, aşırı tetikte olma)
• Bir aydan uzun süren semptomlar
• Önemli sıkıntı veya işlevsellikte bozulma
• Madde kullanımına veya diğer tıbbi durumlara bağlı olmayan belirtiler

TSSB Risk Faktörleri

Ana risk faktörü travmaya maruz kalmaktır ancak travma yaşayan herkeste TSSB gelişmez. Güvenlik açığı travma türüne, süresine ve bireysel faktörlere bağlıdır. Daha yüksek risk grupları şunları içerir:

• Kadınlar
• İstismar veya ihmale maruz kalan çocuklar
• Ailesinde TSSB geçmişi olanlar
• Savaş gazileri
• İlk müdahale ekipleri
• Cinsel saldırı mağdurları
• Alkol veya madde bağımlılığı öyküsü olan kişiler
• Doğal afetten sağ kurtulanlar
• Suç mağdurları veya tanıkları
• Geliri ve eğitimi düşük olan kişiler

TSSB'si olan pek çok kişi, damgalanma veya yanlış anlaşılma korkusu nedeniyle sessizce acı çeker ve bu da onların tedavi görmesini engelleyebilir. Lady Gaga ve Prens Harry gibi ünlüler kendi deneyimlerini paylaşarak farkındalığın artmasına yardımcı oldular.

Alkolün TSSB'deki Rolü

Birçok kişi rahatlamak veya sosyalleşmek için içerken, bazıları alkolü bir başa çıkma mekanizması veya kendi kendine ilaç alma biçimi olarak kullanıyor. TSSB'si olanlar için alkol, ağrıyı geçici olarak hafifletiyor gibi görünebilir.

Alkol, beyin sinyallerini yavaşlatan, reaksiyon süresini kısaltan, koordinasyonu ve muhakemeyi bozan ve rahatlama hissi yaratan bir depresandır. Ancak bu etkiler kısa sürelidir. Ulusal Alkol İstismarı ve Alkolizm Enstitüsü, beynin alkolün etkilerine hızla uyum sağladığını ve çoğu zaman insanların daha sonra daha huzursuz ve endişeli hissetmesine neden olduğunu açıklıyor.

TSSB ile Alkol İstismarı Arasındaki Bağlantı

40 yıla yayılan araştırmalar sürekli olarak alkol kullanım bozukluğunun (AUD) TSSB'si olan kişilerde semptomu olmayanlara göre çok daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bağlantı, birçok insanın kendi kendine ilaç tedavisi için alkol kullandığını gösteriyor.

Alkol travmatik anıları geçici olarak uyuştursa da uzun vadede insanların başa çıkmalarına yardımcı olmuyor. Bunun yerine, TSSB ve alkol bağımlılığının birleşimi zararlı olabilir.

Alkol ve TSSB'yi Birleştirmenin Sonuçları

TSSB ile başa çıkmak için alkol kullanmak sıklıkla semptomları kötüleştirir. TSSB'den kaynaklanan artan tepki, alkolle birleştirildiğinde panik ataklara yol açabilir. Panik atakların kendisi tehlikeli olmasa da, TSSB'si olan kişilerde yoğun korku, endişe ve geçmişe dönüşleri tetikleyebilir.

TSSB'si olan pek çok kişi, aşırı içki tüketiminden de kaynaklanabilecek bilinç kaybı yaşar. TSSB-alkol kesintileri, yoğun geçmişe dönüşleri veya gerçeklikten kopmayı içerebilir.

ABD Gazi İşleri Bakanlığı'na göre, hem TSSB hem de alkol sorunu olan yetişkinlerin yarısına yakınının aşağıdakiler de dahil olmak üzere başka ciddi sorunları da var:

• Panik atak
• Depresyon gibi duygudurum sorunları
• Dikkat sorunları
• Başkalarına karşı zararlı davranışlar
• Uyuşturucu bağımlılığı veya kötüye kullanımı
• Kronik fiziksel hastalıklar
• Devam eden fiziksel ağrı

Tedavi olmadan insanlar, TSSB semptomlarının rahatlamak için içki içmeye yol açtığı ve daha sonra TSSB semptomlarının kötüleştiği yıkıcı bir döngüye düşebilirler.

TSSB ve Alkol İstismarı için Tedavi Seçenekleri

Gaziler İşleri ve Savunma Bakanlığı tarafından yapılan son araştırmalar, alkolün kötüye kullanılmasıyla ilişkili TSSB'ye yönelik tedavi stratejilerini güncelledi. Travma odaklı tedaviler önemli faydalar sağlar:

• Bilişsel İşleme Terapisi (CPT)
• Uzun Süreli Maruz Kalma Tedavisi (PE)
• Göz Hareketi, Duyarsızlaştırma ve Yeniden Yapılanma (EMDR)

İlaç tedaviyi destekleyebilir ancak tek başına etkili değildir. Yaygın reçeteler arasında antidepresanlar, anksiyolitikler ve antipsikotikler yer alır; sertralin (Zoloft), paroksetin (Paxil) ve venlafaksini (Effexor) destekleyen güçlü kanıtlar vardır.

TSSB ile Başa Çıkmanın Sağlıklı Yolları

Sağlıklı başa çıkma mekanizmaları, TSSB semptomlarından kurtulmanın alternatif yollarını sağlar. Farkındalıktan terapötik müdahalelere kadar iyileşme, travmanın bozduğu normalliğin geri kazanılmasını içerir.

• Dikkatli günlük tutma: Duyguları keşfetmek ve tetikleyicileri belirlemek için günlük bir günlük tutun.
• Güçlü destek sistemleri: Anlayışlı arkadaşlarınız, aileniz veya destek gruplarıyla bağlantı kurun.
• Alkolü bırakmak veya azaltmak: Dikkatli bir şekilde içirin, sınırlar koyun ve bunun bir başa çıkma mekanizması haline geldiğinin farkına varın.
• Fiziksel aktivite: Düzenli egzersiz zihinsel sağlığa fayda sağlar ve semptomların yönetilmesine yardımcı olur.
• Sanatsal ifade: Duyguları işlemek için resim, yazı veya müzik gibi yaratıcı yolları kullanın.
• Profesyonel rehberlik: Travma ve bağımlılık konusunda ruh sağlığı uzmanlarından yardım alın.
• Quietmate uygulaması: Bu bilinçli içki uygulaması, günlük okumalar, 7/24 topluluk desteği, bire bir koçluk, günlük Zoom toplantıları, kurslar ve zorluklarla refah için bütünsel bir yaklaşım sunuyor.

İleriye Doğru

Eğer TSSB yaşıyorsanız yalnız değilsiniz. Pek çok kaynak, ilerlemek ve gelişmek için başa çıkma becerileri geliştirmenize yardımcı olabilir.

Akıl sağlığı krizi yaşıyorsanız yerel kaynaklara bağlanmak için Amerika Birleşik Devletleri'nde 988'i arayın. ABD dışında yerel akıl sağlığı kriz hattınızla iletişime geçin.