PTSS begrijpen: oorzaken, risico's en gezonde coping-strategieën

Voor veel mensen zijn doordeweekse ochtenden niet bepaald iets om naar uit te kijken. Toch slagen we erin om op te staan, wat koffie te pakken en naar ons werk te gaan (of naar ons thuiskantoor), ook al doen we dat met tegenzin. Zo gaat het leven voor de meesten van ons. Maar voor sommigen brengen de ochtenden een veel zwaardere last met zich mee.

Stel je voor dat je elke dag wakker wordt met de nachtmerries van gisteren nog steeds in je gedachten. Zelfs eenvoudige taken zoals boodschappen doen of telefoneren kunnen pijnlijke herinneringen aan een trauma uit het verleden oproepen. Voor degenen die leven met een posttraumatische stressstoornis (PTSS) is dit niet iets dat ze zich hoeven voor te stellen; het is hun dagelijkse realiteit. PTSD verandert het leven in een voortdurende strijd om stabiliteit te vinden, terwijl traumatische herinneringen blijven bestaan.

Wat is een posttraumatische stressstoornis?

De American Psychiatric Association definieert PTSS als een psychiatrische stoornis die zich kan ontwikkelen nadat iemand een of meer traumatische gebeurtenissen heeft meegemaakt of er getuige van is geweest. Deze gebeurtenissen kunnen zijn:

• Natuurrampen
• Ernstige ongelukken
• Terroristische daden
• Oorlog of gevecht
• Verkrachting of aanranding
• Intiem partnergeweld
• Pesten

Traumatische gebeurtenissen kunnen emotioneel of fysiek schadelijk of zelfs levensbedreigend zijn. Blootstelling aan trauma kan het mentale, fysieke, sociale en spirituele welzijn beïnvloeden.

Hoe vaak komt PTSD voor?

Terwijl ongeveer 70% van de volwassenen in de Verenigde Staten tijdens hun leven minstens één traumatische gebeurtenis zal meemaken, zal slechts 20% PTSS ontwikkelen. Dit verschil kan te wijten zijn aan de ernst van het trauma of het stigma rond het zoeken naar hulp, waardoor de ware omvang van het probleem verborgen kan blijven.

In totaal heeft ongeveer 3,6% van de Amerikaanse volwassenen – ongeveer 9,25 miljoen mensen – in een bepaald jaar PTSS. Vrouwen hebben twee keer zoveel kans als mannen om de stoornis te ontwikkelen, waarbij 1 op de 9 vrouwen ooit in hun leven PTSS ervaart.

PTSS-symptomen

Mensen met PTSS ervaren verschillende symptomen, waaronder:

• Nachtmerries
• Spanning
• Depressie
• Hoofdpijn
• Maagdarmproblemen

Flashbacks behoren tot de meest voorkomende en bekende symptomen. Dit zijn niet alleen maar slechte herinneringen; het zijn levendige ervaringen waarbij delen van de traumatische gebeurtenis het gevoel hebben dat ze zich in het huidige moment opnieuw afspelen.

Hoe wordt PTSS gediagnosticeerd?

Niet iedereen met PTSS ervaart alle symptomen, en niet iedereen met deze symptomen heeft PTSS. De Diagnostic and Statistical Manual for Mental Disorders (DSM-V) schetst de belangrijkste diagnostische criteria:

• Blootstelling aan daadwerkelijke of dreigende dood, ernstig letsel of seksueel geweld
• Opdringerige symptomen zoals verontrustende herinneringen, dromen of flashbacks
• Aanhoudende vermijding van traumagerelateerde triggers
• Negatieve veranderingen in gedachten en stemming
• Verlies van interesse in belangrijke activiteiten
• Veranderingen in opwinding en reactiviteit (prikkelbaarheid, roekeloos gedrag, hyperwaakzaamheid)
• Symptomen die langer dan een maand aanhouden
• Aanzienlijk lijden of beperkingen in het functioneren
• Symptomen die niet het gevolg zijn van middelengebruik of andere medische aandoeningen

PTSD-risicofactoren

De belangrijkste risicofactor is blootstelling aan trauma, maar niet iedereen die een trauma ervaart, ontwikkelt PTSS. De kwetsbaarheid hangt af van het type trauma, de duur en individuele factoren. Groepen met een hoger risico zijn onder meer:

• Vrouwen
• Kinderen die misbruik of verwaarlozing hebben meegemaakt
• Degenen met een familiegeschiedenis van PTSS
• Veteranen bestrijden
• Eerstehulpverleners
• Slachtoffers van seksueel geweld
• Mensen met een geschiedenis van alcohol- of middelenmisbruik
• Overlevenden van natuurrampen
• Slachtoffers of getuigen van misdrijven
• Mensen met een lager inkomen en opleiding

Veel mensen met PTSS lijden in stilte vanwege stigma of angst om verkeerd begrepen te worden, waardoor ze geen behandeling kunnen krijgen. Beroemdheden als Lady Gaga en Prins Harry hebben het bewustzijn helpen vergroten door hun eigen ervaringen te delen.

De rol van alcohol bij PTSS

Terwijl veel mensen drinken om te ontspannen of een praatje te maken, gebruiken sommigen alcohol als coping-mechanisme of als vorm van zelfmedicatie. Voor mensen met PTSS lijkt alcohol tijdelijke verlichting van pijn te bieden.

Alcohol is een depressivum dat de hersensignalen vertraagt, de reactietijd verkort, de coördinatie en het beoordelingsvermogen schaadt en een gevoel van ontspanning creëert. Deze effecten zijn echter van korte duur. Het National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism legt uit dat de hersenen zich snel aanpassen aan de effecten van alcohol, waardoor mensen zich daarna vaak rustelozer en angstiger voelen.

Het verband tussen PTSS en alcoholmisbruik

Uit onderzoek over een periode van 40 jaar blijkt consequent dat alcoholgebruiksstoornis (AUD) veel vaker voorkomt bij mensen met PTSS dan bij mensen zonder symptomen. Het verband suggereert dat veel mensen alcohol gebruiken voor zelfmedicatie.

Hoewel alcohol traumatische herinneringen tijdelijk kan verdoven, helpt het mensen er op de lange termijn niet mee om te gaan. In plaats daarvan kan de combinatie van PTSS en alcoholmisbruik schadelijk zijn.

Gevolgen van de combinatie van alcohol en PTSD

Het gebruik van alcohol om met PTSS om te gaan, verergert vaak de symptomen. Verhoogde reactiviteit als gevolg van PTSS kan in combinatie met alcohol tot paniekaanvallen leiden. Hoewel paniekaanvallen op zichzelf niet gevaarlijk zijn, kunnen ze bij mensen met PTSS intense angst, ongerustheid en flashbacks veroorzaken.

Veel mensen met PTSS ervaren black-outs, die ook het gevolg kunnen zijn van overmatig drinken. Black-outs door PTSS-alcohol kunnen intense flashbacks of dissociatie van de realiteit met zich meebrengen.

Volgens het Amerikaanse Department of Veterans Affairs heeft tot de helft van de volwassenen met zowel PTSS als drankproblemen ook andere ernstige problemen, waaronder:

• Paniekstoornis
• Stemmingsproblemen zoals depressie
• Aandachtsproblemen
• Schadelijk gedrag jegens anderen
• Drugsverslaving of -misbruik
• Chronische lichamelijke ziekten
• Aanhoudende fysieke pijn

Zonder behandeling kunnen mensen in een destructieve cyclus terechtkomen waarin PTSD-symptomen leiden tot drinken ter verlichting, wat vervolgens de PTSD-symptomen verergert.

Behandelingsopties voor PTSS en alcoholmisbruik

Recent onderzoek van Veterans Affairs en het ministerie van Defensie heeft de behandelingsstrategieën voor PTSS gerelateerd aan alcoholmisbruik bijgewerkt. Traumagerichte therapieën laten aanzienlijke voordelen zien:

• Cognitieve verwerkingstherapie (CPT)
• Langdurige blootstellingstherapie (PE)
• Oogbeweging, desensibilisatie en herstructurering (EMDR)

Medicijnen kunnen de therapie aanvullen, maar zijn op zichzelf niet effectief. Veel voorkomende recepten zijn onder meer antidepressiva, anxiolytica en antipsychotica, met sterk bewijs ter ondersteuning van sertraline (Zoloft), paroxetine (Paxil) en venlafaxine (Effexor).

Gezonde manieren om met PTSS om te gaan

Gezonde coping-mechanismen bieden alternatieve manieren om de PTSS-symptomen te verlichten. Van mindfulness tot therapeutische interventies, bij genezing gaat het om het terugwinnen van de normaliteit die trauma verstoort.

• Mindful journaling: Houd een dagelijks dagboek bij om emoties te verkennen en triggers te identificeren.
• Sterke ondersteuningssystemen: maak contact met begripvolle vrienden, familie of steungroepen.
• Stoppen met of bezuinigen op alcohol: drink bewust, stel grenzen en herken wanneer het een coping-mechanisme wordt.
• Lichamelijke activiteit: Regelmatige lichaamsbeweging komt de geestelijke gezondheid ten goede en helpt de symptomen onder controle te houden.
• Artistieke expressie: Gebruik creatieve manieren zoals schilderen, schrijven of muziek om emoties te verwerken.
• Professionele begeleiding: Zoek hulp bij specialisten in de geestelijke gezondheidszorg op het gebied van trauma en verslaving.
• De Quietmate-app: deze bewuste drink-app biedt een holistische benadering van welzijn met dagelijkse metingen, 24/7 gemeenschapsondersteuning, één-op-één coaching, dagelijkse Zoom-vergaderingen, cursussen en uitdagingen.

Vooruit

Als u PTSS ervaart, bent u niet de enige. Er zijn veel hulpmiddelen die u kunnen helpen copingvaardigheden te ontwikkelen, zodat u vooruit kunt komen en kunt gedijen.

Als u zich in een geestelijke gezondheidscrisis bevindt, bel dan 988 in de Verenigde Staten om verbinding te maken met lokale hulpbronnen. Buiten de VS kunt u contact opnemen met uw plaatselijke crisislijn voor geestelijke gezondheidszorg.