Hiểu PTSD: Nguyên nhân, Rủi ro và Chiến lược đối phó lành mạnh

Đối với nhiều người, buổi sáng các ngày trong tuần không hẳn là điều đáng mong đợi. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cố gắng đứng dậy, uống một ít cà phê và đi làm (hoặc văn phòng tại nhà), ngay cả khi chúng ta làm điều đó một cách miễn cưỡng. Đó chính là cách cuộc sống diễn ra đối với hầu hết chúng ta. Nhưng đối với một số người, buổi sáng lại mang đến gánh nặng nặng nề hơn nhiều.

Hãy tưởng tượng mỗi ngày thức dậy với những cơn ác mộng của ngày hôm qua vẫn đè nặng trong tâm trí bạn. Ngay cả những công việc đơn giản như mua hàng tạp hóa hay gọi điện thoại cũng có thể gợi lại những ký ức đau buồn về chấn thương trong quá khứ. Đối với những người mắc chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD), đây không phải là điều họ phải tưởng tượng - đó là thực tế hàng ngày của họ. PTSD biến cuộc sống thành một cuộc đấu tranh không ngừng để tìm kiếm sự ổn định trong khi những ký ức đau buồn vẫn còn dai dẳng.

Rối loạn căng thẳng sau chấn thương là gì?

Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ định nghĩa PTSD là một chứng rối loạn tâm thần có thể phát triển sau khi ai đó trải qua hoặc chứng kiến ​​một hoặc nhiều sự kiện đau thương. Những sự kiện này có thể bao gồm:

• Thiên tai
• Tai nạn nghiêm trọng
• Hành động khủng bố
• Chiến tranh hoặc chiến đấu
• Hiếp dâm hoặc tấn công tình dục
• Bạo lực bạn tình
• bắt nạt

Các sự kiện đau buồn có thể gây tổn hại về mặt cảm xúc hoặc thể chất, hoặc thậm chí đe dọa đến tính mạng. Tiếp xúc với chấn thương có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, thể chất, xã hội và tinh thần.

PTSD phổ biến như thế nào?

Trong khi khoảng 70% người trưởng thành ở Hoa Kỳ sẽ trải qua ít nhất một sự kiện đau thương trong đời, thì chỉ có 20% sẽ phát triển PTSD. Sự khác biệt này có thể là do mức độ nghiêm trọng của chấn thương hoặc sự kỳ thị khi tìm kiếm sự giúp đỡ, điều này có thể che giấu phạm vi thực sự của vấn đề.

Nhìn chung, khoảng 3,6% người trưởng thành ở Hoa Kỳ — khoảng 9,25 triệu người — mắc PTSD trong bất kỳ năm nào. Phụ nữ có nguy cơ mắc chứng rối loạn này cao gấp đôi nam giới, cứ 9 phụ nữ thì có 1 người mắc PTSD vào một thời điểm nào đó trong đời.

Triệu chứng PTSD

Những người bị PTSD gặp nhiều triệu chứng khác nhau, bao gồm:

• Ác mộng
• Sự lo lắng
• Trầm cảm
• Nhức đầu
• Vấn đề về đường tiêu hóa

Hồi tưởng là một trong những triệu chứng phổ biến và được nhiều người biết đến nhất. Đây không chỉ là những ký ức tồi tệ mà còn là những trải nghiệm sống động trong đó các phần của sự kiện đau buồn có cảm giác như chúng đang xảy ra lần nữa trong thời điểm hiện tại.

PTSD được chẩn đoán như thế nào?

Không phải tất cả mọi người mắc PTSD đều gặp phải tất cả các triệu chứng và không phải ai mắc các triệu chứng này đều mắc PTSD. Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-V) nêu ra các tiêu chí chẩn đoán chính:

• Tiếp xúc với cái chết thực tế hoặc bị đe dọa, thương tích nghiêm trọng hoặc bạo lực tình dục
• Các triệu chứng xâm nhập như ký ức đau buồn, giấc mơ hoặc hồi tưởng
• Kiên trì tránh các tác nhân gây ra chấn thương
• Những thay đổi tiêu cực trong suy nghĩ và tâm trạng
• Mất hứng thú với các hoạt động quan trọng
• Thay đổi về kích thích và phản ứng (khó chịu, hành vi liều lĩnh, tăng cảnh giác)
• Các triệu chứng kéo dài hơn một tháng
• Đau khổ hoặc suy giảm đáng kể trong hoạt động
• Các triệu chứng không phải do sử dụng chất gây nghiện hoặc các tình trạng bệnh lý khác

Các yếu tố nguy cơ PTSD

Yếu tố nguy cơ chính là tiếp xúc với chấn thương, nhưng không phải ai bị chấn thương cũng phát triển PTSD. Tính dễ bị tổn thương phụ thuộc vào loại chấn thương, thời gian và các yếu tố cá nhân. Các nhóm có nguy cơ cao hơn bao gồm:

• Phụ nữ
• Trẻ em từng bị lạm dụng hoặc bỏ bê
• Những người có tiền sử gia đình mắc PTSD
• Cựu chiến binh chiến đấu
• Người trả lời đầu tiên
• Nạn nhân bị tấn công tình dục
• Những người có tiền sử lạm dụng rượu hoặc chất kích thích
• Những người sống sót sau thảm họa thiên nhiên
• Nạn nhân hoặc nhân chứng của tội phạm
• Những người có thu nhập và trình độ học vấn thấp hơn

Nhiều người mắc PTSD âm thầm chịu đựng do bị kỳ thị hoặc sợ bị hiểu lầm, điều này có thể khiến họ không thể điều trị. Những người nổi tiếng như Lady Gaga và Hoàng tử Harry đã giúp nâng cao nhận thức bằng cách chia sẻ kinh nghiệm của chính họ.

Vai trò của rượu trong PTSD

Trong khi nhiều người uống rượu để thư giãn hoặc giao lưu, một số người lại sử dụng rượu như một cơ chế đối phó hoặc một hình thức tự dùng thuốc. Đối với những người bị PTSD, rượu dường như có tác dụng giảm đau tạm thời.

Rượu là chất gây trầm cảm, làm chậm tín hiệu não, giảm thời gian phản ứng, làm suy yếu khả năng phối hợp và phán đoán, đồng thời tạo cảm giác thư giãn. Tuy nhiên, những tác động này chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Viện Quốc gia về Lạm dụng Rượu và Nghiện rượu giải thích rằng não nhanh chóng điều chỉnh theo tác động của rượu, thường khiến mọi người cảm thấy bồn chồn và lo lắng hơn sau đó.

Mối liên hệ giữa PTSD và lạm dụng rượu

Nghiên cứu kéo dài 40 năm liên tục cho thấy chứng rối loạn sử dụng rượu (AUD) ở những người mắc PTSD cao hơn nhiều so với những người không có triệu chứng. Mối liên hệ cho thấy nhiều người sử dụng rượu để tự điều trị.

Mặc dù rượu có thể tạm thời làm tê liệt những ký ức đau thương nhưng nó không giúp con người đối phó về lâu dài. Thay vào đó, sự kết hợp giữa PTSD và lạm dụng rượu có thể gây hại.

Hậu quả của việc kết hợp rượu và PTSD

Sử dụng rượu để đối phó với PTSD thường làm các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn. Khả năng phản ứng tăng lên do PTSD có thể dẫn đến các cơn hoảng loạn khi kết hợp với rượu. Mặc dù bản thân các cơn hoảng loạn không nguy hiểm nhưng chúng có thể gây ra nỗi sợ hãi, lo lắng và hồi tưởng mãnh liệt ở những người bị PTSD.

Nhiều người bị PTSD bị ngất xỉu, nguyên nhân cũng có thể là do uống rượu quá nhiều. Mất điện do rượu PTSD có thể liên quan đến những hồi tưởng mãnh liệt hoặc sự phân ly khỏi thực tế.

Theo Bộ Cựu chiến binh Hoa Kỳ, có tới một nửa số người trưởng thành mắc cả PTSD và vấn đề uống rượu cũng gặp các vấn đề nghiêm trọng khác, bao gồm:

• Rối loạn hoảng sợ
• Các vấn đề về tâm trạng như trầm cảm
• Vấn đề chú ý
• Hành vi có hại đối với người khác
• Nghiện hoặc lạm dụng ma túy
• Bệnh cơ thể mãn tính
• Nỗi đau thể xác liên tục

Nếu không điều trị, mọi người có thể rơi vào một vòng luẩn quẩn trong đó các triệu chứng PTSD dẫn đến uống rượu để giảm bớt, sau đó làm các triệu chứng PTSD trở nên trầm trọng hơn.

Các lựa chọn điều trị cho PTSD và lạm dụng rượu

Nghiên cứu gần đây của Bộ Cựu chiến binh và Bộ Quốc phòng đã cập nhật các chiến lược điều trị PTSD liên quan đến lạm dụng rượu. Các liệu pháp tập trung vào chấn thương cho thấy những lợi ích đáng kể:

• Trị liệu xử lý nhận thức (CPT)
• Liệu pháp tiếp xúc kéo dài (PE)
• Chuyển động mắt, giải mẫn cảm và tái cấu trúc (EMDR)

Thuốc có thể bổ sung cho liệu pháp điều trị nhưng không hiệu quả nếu chỉ dùng một mình. Các đơn thuốc phổ biến bao gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc giải lo âu và thuốc chống loạn thần, với bằng chứng mạnh mẽ hỗ trợ sertraline (Zoloft), paroxetine (Paxil) và venlafaxine (Effexor).

Những cách lành mạnh để đối phó với PTSD

Cơ chế đối phó lành mạnh cung cấp những con đường thay thế để giảm bớt các triệu chứng PTSD. Từ chánh niệm đến các biện pháp can thiệp trị liệu, việc chữa lành liên quan đến việc lấy lại trạng thái bình thường mà chấn thương đã phá vỡ.

• Viết nhật ký có ý thức: Viết nhật ký hàng ngày để khám phá cảm xúc và xác định các yếu tố kích hoạt.
• Hệ thống hỗ trợ mạnh mẽ: Kết nối với những người bạn, gia đình hoặc nhóm hỗ trợ thấu hiểu.
• Bỏ hoặc cắt giảm rượu: Uống một cách có tâm, đặt ra giới hạn và nhận biết khi nào nó trở thành một cơ chế đối phó.
• Hoạt động thể chất: Tập thể dục thường xuyên có lợi cho sức khỏe tâm thần và giúp kiểm soát các triệu chứng.
• Biểu hiện nghệ thuật: Sử dụng các phương tiện sáng tạo như hội họa, viết lách hoặc âm nhạc để xử lý cảm xúc.
• Hướng dẫn chuyên môn: Tìm kiếm sự trợ giúp từ các chuyên gia sức khỏe tâm thần về chấn thương và chứng nghiện.
• Ứng dụng Quietmate: Ứng dụng uống rượu có chánh niệm này cung cấp một cách tiếp cận toàn diện để đạt được sức khỏe tốt với các bài đọc hàng ngày, hỗ trợ cộng đồng 24/7, huấn luyện trực tiếp, các cuộc họp Zoom hàng ngày, các khóa học và thử thách.

Tiến về phía trước

Nếu bạn đang trải qua PTSD, bạn không đơn độc. Nhiều nguồn tài nguyên có thể giúp bạn phát triển kỹ năng đối phó để tiến về phía trước và phát triển.

Nếu bạn đang gặp khủng hoảng về sức khỏe tâm thần, hãy quay số 988 ở Hoa Kỳ để kết nối với các nguồn lực địa phương. Bên ngoài Hoa Kỳ, hãy liên hệ với đường dây khủng hoảng sức khỏe tâm thần tại địa phương của bạn.