Je leven terugwinnen van alcohol: een frisse blik op de eerste stap

Het kan onschuldig genoeg zijn begonnen: weekendfeestjes, trivia-avonden met vrienden of een glas wijn bij het eten. Maar na verloop van tijd nam de hoeveelheid die je dronk toe en merkte je dat je regelmatig meer dronk dan je van plan was. De details doen er niet echt toe. Of je nu het punt hebt bereikt waarop je 's ochtends een drankje nodig hebt om je zenuwen onder controle te houden, of om drie uur 's nachts wakker werd en de avond ervoor alles in elkaar zette en de schade beperkt, één ding is duidelijk: alcohol heeft een groter deel van je leven overgenomen dan je prettig vindt, en je bent klaar om iets te veranderen.

De eerste stap van AA begrijpen

Dit besef vormt de kern van de Eerste Stap van de Anonieme Alcoholisten (AA), die vaak wordt beschouwd als de hoeksteen van het programma. Hoewel het eerlijk onder ogen zien van uw worstelingen en het erkennen van uw relatie met alcohol waardevol is, heeft de traditionele Eerste Stap enkele beperkingen. Laten we de aanpak van AA en een moderner, wetenschappelijk onderbouwd alternatief verkennen.

Wat is de eerste stap van AA?

De Eerste Stap luidt: „We hebben toegegeven dat we machteloos stonden tegenover alcohol en dat ons leven onbeheersbaar is geworden.” In essentie gaat het erom te erkennen dat alcohol de overhand heeft gekregen en dat je leven daardoor chaotisch is geworden.

Deze chaos kan er voor iedereen anders uitzien. Sommige mensen wonen bijeenkomsten bij vanwege een gerechtelijk bevel na een rijden onder invloed, terwijl anderen mogelijk 'hoogfunctionerend' zijn en de hele dag in het geheim drinken. De enige vereiste, zoals AA stelt, is de wens om te stoppen met drinken.

De analogie van de bekerplant

De ‘bekerplant’-analogie van Allen Carr uit The Easy Way To Control Alcohol biedt een levendige illustratie van de greep van alcohol:

• Het aas: Net zoals een vleesetende plant insecten lokt met nectar, belooft alcohol ontspanning, plezier en ontsnapping – een boodschap die vaak wordt versterkt door reclame.
• De langzame glijbaan: Net als een vlieg die dieper de plant in glijdt, kun je tijdens het drinken het gevoel hebben dat je de controle hebt, zonder je bewust te zijn van het groeiende gevaar. Dit is waar het toegeven van machteloosheid – de Eerste Stap – in het spel komt.
• De val: Tegen de tijd dat je beseft dat je in de val zit, voelt het te laat. Zoals het gezegde luidt: “Eerst nemen we een drankje, dan neemt de drank een drankje, en dan neemt de drank ons.”

Gelukkig kun je, in tegenstelling tot de vlieg, ontsnappen – en dat begint met het zetten van die eerste stap.

Waarom de eerste stap belangrijk is

De Eerste Stap bereidt de weg voor herstel:

• Het bevordert eerlijkheid: Als je het moeilijk hebt gehad, ben je waarschijnlijk oneerlijk geweest tegenover jezelf en anderen. De Eerste Stap onderbreekt deze cyclus.
• Het moedigt loslaten aan: Het loslaten van de illusie van controle is de sleutel, en weerspiegelt de oproep van het Serenity Prayer om te accepteren wat je niet kunt veranderen.

De wetenschap achter de strijd

Waarom kun je niet ‘gewoon stoppen’? De wetenschap verklaart de machteloosheid:

• Hersenchemie verandert: Alcohol verandert neurotransmitters – stimuleert dopamine en GABA terwijl glutamaat wordt verlaagd. Dit leidt tot tijdelijk plezier, maar resulteert vaak in rebound-angst en depressie.
• Afhankelijkheid ontwikkelt zich: Na verloop van tijd passen uw hersenen zich aan alcohol aan en drinkt u alleen maar om u normaal te voelen.
• Terugtrekking en hunkering: Stoppen kan symptomen veroorzaken van rusteloosheid tot ernstige ontwenningsverschijnselen, terwijl intense hunkering de cyclus gaande houdt.

De Eerste Stap roept deze rommelige realiteit op: willen drinken terwijl je wenst dat je dat niet deed.

Een opnieuw geformuleerde, op wetenschap gebaseerde eerste stap

De traditionele Eerste Stap richt zich op machteloosheid, maar een moderne benadering benadrukt je vermogen om de controle terug te winnen door middel van begrip en neuroplasticiteit – het vermogen van de hersenen om zichzelf opnieuw te bedraden.

De kracht van neuroplasticiteit

Je brein kan veranderen, en onthouding zet dit proces op gang. Hoe langer je alcoholvrij blijft, hoe meer je hersenen genezen en nieuwe zenuwbanen vormen. Het is alsof je een pad in de sneeuw baant: de eerste stappen zijn het moeilijkst, maar het wordt steeds gemakkelijker.

Uit onderzoek blijkt dat neuronen die ‘samen vuren, met elkaar verbonden zijn’. Door je gedrag te veranderen versterk je nieuwe, gezondere verbindingen. Het herstel begint op het moment dat u het drankje neerlegt.

Het wordt beter en gelukkiger

Naast lichamelijk herstel kun je ook zonder alcohol echt geluk vinden. Cognitieve gedragstherapie helpt door onbewuste overtuigingen over drinken uit te dagen en opnieuw te formuleren. Als je bijvoorbeeld denkt dat je alcohol nodig hebt om te socialiseren, haal dan leuke momenten terug uit de dagen vóór het drinken en vergelijk ze met katers en spijt.

Dopamine begrijpen

Dopamine stimuleert verlangen, niet noodzakelijkerwijs plezier. Zoals Annie Grace in This Naked Mind uitlegt, kun je intens naar alcohol verlangen, ook al brengt het geen vreugde meer. Door dit te begrijpen, kun je je perspectief veranderen, zodat niet drinken een vreugde wordt, en geen worsteling.

Door anderen te helpen en op authentieke wijze betrokken te zijn, worden ook ‘gelukkige’ chemicaliën zoals dopamine en serotonine gestimuleerd, waardoor een natuurlijke high ontstaat die het herstel ondersteunt.

Zet uw eerste stap – op uw manier

Je bent al begonnen als je dit leest en verandering wilt. Zoals Ann Voskamp schrijft: “Soms weet je pas wanneer je de eerste stap door een deur zet als je al binnen bent.”

Er zijn veel wegen naar een vervullend, alcoholvrij leven:

• Therapie en counseling
• Steungroepen (AA of alternatieven)
• Tools zoals de Quietmate-app

Het gaat over het begrijpen van je geest, het verschuiven van alcohol naar de achtergrond en het ontdekken van nieuwe bronnen van vreugde terwijl je een gezondere en gelukkiger jij wordt.