Inzicht in de ‘spirituele ziekte’ bij het herstel van alcoholgebruik

Van veel voorkomende ziekten zoals waterpokken tot zeldzame aandoeningen zoals het ‘visgeursyndroom’ (een stofwisselingsziekte die een sterke visgeur veroorzaakt), geen enkele aandoening is prettig – en sommige kunnen zelfs ons sociale leven ontwrichten. Gelukkig zijn de meeste tegenwoordig behandelbaar. Maar hoe zit het met een ‘spirituele ziekte’? Dat is een heel andere uitdaging.

Als u enige tijd in de buurt van de Anonieme Alcoholisten (AA) bent geweest, heeft u deze term waarschijnlijk wel eens gehoord. Het klinkt ernstig, maar wat is het? Hoe weet je of je het hebt en kan het genezen worden? Laten we het AA-concept van spirituele ziekte onderzoeken en overwegen hoe we het op een meer wetenschappelijk gebaseerde, praktische en optimistische manier kunnen herinterpreteren.

Wanneer innerlijke vrede wankelt

In AA-termen verwijst een spirituele ziekte naar de innerlijke onrust, rusteloosheid en het gevoel van ontkoppeling dat mensen met een verslaving vaak ervaren. Het is de leegte die je voelt als je gevangen zit in alcohol: een psychologische 'jeuk' die onkwetsbaar lijkt, een gevoel dat er iets ontbreekt, en de overtuiging dat drinken die leegte zou kunnen opvullen.

Om dit idee volledig te begrijpen, helpt het om te zien hoe het past in AA's driedelige model van alcoholmisbruik, zoals beschreven door oprichter Bill W. in The Big Book of Alcoholics Anonymous. Het begrijpen van dit raamwerk maakt duidelijk waarom spiritualiteit en een ‘Hogere Macht’ centraal staan ​​in AA’s benadering van herstel.

De drievoudige aard van alcoholgebruiksstoornissen (volgens AA)

AA beschouwt alcoholgebruiksstoornis (AUD) als drie onderling verbonden delen:

• De fysieke kant: Hierbij gaat het om het verlangen van het lichaam naar alcohol en dwangmatig drinkgedrag, zoals het voorrang geven aan alcohol, zelfs als dit betekent dat je het in een koffiethermoskan moet verstoppen.
• De mentale kant: Dit is de obsessie: het voortdurende mentale gebabbel dat alcohol verheerlijkt als oplossing, ondanks duidelijk bewijs van het tegendeel.
• De spirituele kant: Dit is de spirituele kwaal: een gevoel van onvervuld, rusteloos en niet verbonden zijn, met gedachten, emoties en overtuigingen die niet op één lijn liggen.

AA stelt dat dit ‘spirituele probleem’ een ‘spirituele oplossing’ vereist, vaak geformuleerd als vertrouwen op een hogere macht. Er wordt gezegd dat het overwinnen van de spirituele ziekte de geestelijke gezondheid herstelt en de fysieke, mentale en spirituele chaos veroorzaakt door alcohol oplost.

Hiaten in het concept van geestelijke ziekte

Op het eerste gezicht komt het driedelige model van AA enigszins overeen met wetenschappelijk inzicht, zij het in een andere volgorde. Het National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA) beschrijft AUD als een cyclus:

• Eetbuien en dronkenschap: Zwaar drinken – de fysieke dwang.
• Terugtrekking en negatief effect: ellende bij het stoppen – vergelijkbaar met spirituele rusteloosheid.
• Preoccupatie en anticipatie: verlangen en terugval – de mentale obsessie.

Het etiketteren van de kernkwestie als een ‘spirituele ziekte’ schiet echter voor velen tekort. Dit is waarom:

1. The Science Behind the Cycle

AA's spirituele ziekteconcept gaat voorbij aan de neurobiologie van AUD. De obsessie, dwang en innerlijke onrust zijn geworteld in de manier waarop alcohol de hersenen beïnvloedt:

• Dopamine-afgifte: Alcohol activeert dopamine en versterkt de gewoonte om te drinken.
• GABA- en glutamaatonevenwicht: het verhoogt de ontspanning (via GABA), maar veroorzaakt rebound-angst, waardoor de drang om weer te drinken wordt aangewakkerd.
• Prefrontale cortexremming: Alcohol schaadt de besluitvorming, wat leidt tot betreurenswaardige acties.
• Afhankelijkheid en terugtrekking: Na verloop van tijd passen de hersenen zich aan, waardoor drinken noodzakelijk wordt om zich ‘normaal’ te voelen en ernstige ontwenningsverschijnselen veroorzaken.
• Cognitieve vervormingen: onbewuste overtuigingen over alcohol kunnen ervoor zorgen dat mensen vast blijven zitten in schadelijke patronen.

De wetenschap biedt een hoopvol pad: neuroplasticiteit – het vermogen van de hersenen om zichzelf opnieuw te bedraden – maakt herstel mogelijk. Onthouding, gezonde dopamine-verhogende activiteiten en cognitieve gedragstherapie kunnen de gedachten over alcohol temperen en een duurzaam alcoholvrij leven ondersteunen.

2. The Problem of a "Judgy" Higher Power

De spirituele benadering van AA omvat vaak taalgebruik over ‘karakterdefecten’ en ‘wrok’, wat beschuldigend kan overkomen. Hoewel AA suggereert dat een Hogere Macht van alles kan zijn – zelfs een ‘deurknop’ – wordt er vaak naar verwezen als ‘God’, meestal in traditionele, veroordelende zin. Dit kan onaangenaam zijn voor degenen die op zoek zijn naar een meer inclusief, wetenschappelijk afgestemd hersteltraject.

Wetenschap en spiritualiteit combineren

In plaats van spiritualiteit volledig af te wijzen, kunnen we het op een positieve, op bewijs gebaseerde manier integreren. In plaats van onszelf als geestelijk ‘ziek’ te beschouwen, kunnen we spiritualiteit zien als een instrument om het herstel te verrijken – en niet om ‘gebreken’ op te lossen.

Spiritualiteit gaat in deze zin over het vinden van betekenis buiten jezelf en het diep verbinden met het leven. Beoefeningen als mindfulness, yoga, meditatie, verbinding met de natuur en creatieve bezigheden bieden spirituele voordelen, ondersteund door de wetenschap:

• Hunkeringbeheer: Meditatie vergroot het bewustzijn van gedachten en helpt bij het beheersen van driften.
• Bevordering van neuroplasticiteit: Meditatie stimuleert de reorganisatie van de hersenen.
• Standaardmodus Netwerkregulatie: Spirituele praktijken verminderen de activiteit in hersennetwerken die verband houden met herkauwen en negatieve patronen.
• Spiegelneuronbetrokkenheid: deze praktijken bevorderen empathie en verbinding, waardoor de levenstevredenheid wordt vergroot.
• Natuurlijke Dopamine Boost: Activiteiten zoals meditatie verbeteren de stemming zonder negatieve bijwerkingen.
• Stressvermindering: Spiritualiteit verlaagt cortisol, waardoor een veelvoorkomende trigger voor alcoholgebruik wordt verminderd.

Een positieve weg vooruit

Het benaderen van spiritualiteit met optimisme kan herstel transformeren in een reis van groei en vervulling. Zoals spiritueel leraar Pema Chödrön schrijft:

"Gevoelens als teleurstelling, schaamte, irritatie, wrok, woede, jaloezie en angst zijn, in plaats van slecht nieuws, eigenlijk heel duidelijke momenten die ons leren waar we ons tegenhouden. Ze leren ons op te vrolijken en naar voren te leunen als we het gevoel hebben dat we liever instorten en terugdeinzen. Het zijn net boodschappers die ons met angstaanjagende helderheid precies laten zien waar we vastzitten."

In deze visie is ongemak geen 'kwaal', maar een leidraad, waarbij gebieden voor groei worden benadrukt. Hier bij Quietmate zijn we er om u te ondersteunen bij elke stap op weg naar een gezonder, betekenisvoller leven.