Hiểu về sự bất hòa trong nhận thức: Khi hành động và niềm tin của bạn không phù hợp

Bạn quan tâm đến sức khỏe của mình và tin tưởng vào việc chăm sóc bản thân thật tốt. Đồng thời, bạn cho rằng rượu có hại. Vì thế khi uống rượu, bạn cảm thấy tội lỗi và khó chịu. Để giảm bớt sự căng thẳng này, bạn tự nhủ rằng mình chỉ uống rượu vì căng thẳng — hãy tự cho phép mình "chỉ một lần này thôi". Điều này nghe có quen không?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá sự bất hòa về nhận thức là gì, nó xảy ra như thế nào, tại sao nó có thể vừa có hại vừa hữu ích, đồng thời đưa ra câu trả lời cho các câu hỏi như "Sự bất hòa về nhận thức là gì?" và "Sự bất hòa về nhận thức là gì?" Chúng tôi cũng sẽ chia sẻ những lời khuyên thiết thực để giảm bớt sự bất hòa về nhận thức khi bạn trải qua điều đó. Hãy bắt đầu!

Sự bất hòa về nhận thức là gì?

Sự bất hòa về nhận thức không phải là một căn bệnh—đó là một trải nghiệm tâm lý có thể xảy ra với bất kỳ ai. Nó xảy ra khi bạn có hai suy nghĩ, niềm tin hoặc thái độ liên quan nhưng mâu thuẫn nhau cùng một lúc. Ví dụ, bạn có thể coi trọng động vật nhưng cũng thích ăn thịt.

Nhà tâm lý học Leon Festinger đưa ra khái niệm này vào năm 1957 để mô tả sự khó chịu mà chúng ta cảm thấy khi các suy nghĩ xung đột với nhau. Một cách tự nhiên, chúng ta tìm kiếm sự nhất quán trong thái độ và nhận thức của mình, vì vậy khi sự mâu thuẫn nảy sinh, nó có thể dẫn đến cảm giác khó chịu.

Bạn có thể gặp phải sự bất hòa về nhận thức khi tìm hiểu thông tin mới trái ngược với niềm tin lâu đời hoặc khi bạn hành động đi ngược lại các giá trị của mình. Ví dụ: nếu bạn đang cố gắng tiết kiệm tiền nhưng lại tiếp tục chi tiêu một cách liều lĩnh, một khoản chi tiêu bất ngờ có thể gây ra cảm giác tội lỗi hoặc hối tiếc.

Vì chúng ta muốn thấy mình là người logic và nhất quán, nên sự bất hòa về nhận thức có thể gây lo lắng vì nó thách thức hình ảnh bản thân và niềm tin của chúng ta.

Dấu hiệu của sự bất hòa về nhận thức

Hầu hết mọi người đều trải qua sự bất hòa về nhận thức ở một thời điểm nào đó - đó là một phần của con người. Đó là cảm giác bên trong, không phải thứ người khác có thể quan sát được. Chỉ bạn mới có thể biết liệu bạn có đang sống theo đúng giá trị của mình hay không. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến:

• Cảm thấy khó chịu trước khi đưa ra quyết định hoặc hành động
• Trải qua cảm giác tội lỗi, xấu hổ hoặc hối tiếc về những lựa chọn trong quá khứ
• Trở nên phòng thủ về các quyết định của bạn
• Cảm thấy xấu hổ và che giấu hành động của mình với người khác
• Biện minh hoặc hợp lý hóa hành vi của bạn
• Tránh các chủ đề hoặc cuộc trò chuyện nhất định
• Hạ thấp rủi ro hoặc hậu quả của hành động của bạn

Nguyên nhân gây ra sự bất hòa về nhận thức?

Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể gặp phải sự bất hòa về nhận thức, nhưng một số tình huống nhất định có nhiều khả năng gây ra nó hơn:

• Buộc tuân thủ: Làm điều gì đó mà bạn không đồng ý do áp lực bên ngoài, như công việc, luật pháp hoặc ảnh hưởng của bạn bè.
• Ra quyết định: Việc lựa chọn giữa các lựa chọn không hấp dẫn có thể tạo ra sự khó chịu, khiến bạn phải biện minh cho lựa chọn của mình sau đó.
• Thông tin mới: Học điều gì đó thách thức niềm tin hiện có của bạn—ví dụ: khám phá ra rằng không phải tất cả chất béo đều không tốt cho sức khỏe sau nhiều năm tránh chúng.
• Nỗ lực: Đầu tư nhiều nỗ lực vào một nhiệm vụ không mang lại kết quả tốt có thể gây ra sự bất hòa, khiến bạn đánh giá quá cao kết quả để biện minh cho công việc.

Ảnh hưởng của sự bất hòa nhận thức

Sự bất hòa về nhận thức có thể gây ra cảm xúc đau khổ, bao gồm lo lắng, bối rối, buồn bã, xấu hổ hoặc căng thẳng. Nó cũng có thể ảnh hưởng đến lòng tự trọng và sức khỏe tinh thần của bạn khi bạn không sống trung thực với các giá trị của mình.

Ngoài cảm xúc, sự bất hòa về nhận thức còn thúc đẩy bạn giảm bớt sự khó chịu thông qua các hành động như:

• Né tránh: Lờ đi hoặc làm bản thân xao nhãng khỏi sự bất hòa.
• Ủy quyền: Làm mất uy tín của nguồn thông tin xung đột.
• Biện minh: Đưa ra lời bào chữa hoặc tìm kiếm sự xác nhận cho niềm tin hiện có của bạn (thiên kiến ​​xác nhận).

Những cơ chế đối phó này có thể duy trì những hành vi không lành mạnh. Ví dụ, nếu bạn uống rượu mặc dù coi trọng sức khỏe, bạn có thể tự thuyết phục bản thân rằng những rủi ro về sức khỏe là quá đáng hoặc bạn coi trọng việc uống rượu hơn là hạnh phúc.

Mặt tích cực của sự bất hòa về nhận thức

Sự bất hòa về nhận thức không phải lúc nào cũng tiêu cực. Nhận thức được rằng hành động và niềm tin của bạn không phù hợp có thể thúc đẩy sự thay đổi tích cực. Bạn có thể giải quyết sự bất hòa bằng cách điều chỉnh hành vi hoặc cập nhật niềm tin của mình.

Trong một nghiên cứu, những người tham gia nói về một hành vi mà họ không thực hiện sẽ cảm thấy mình như những kẻ đạo đức giả nhưng lại có động lực hơn để thực hiện hành vi đó. Điều này cho thấy sự bất hòa về nhận thức có thể khuyến khích sự phát triển cá nhân và sự phù hợp với các giá trị của bạn.

Ví dụ, cảm giác khó chịu lặp đi lặp lại về việc uống rượu có thể khiến bạn tìm kiếm sự hỗ trợ và cắt giảm, mang lại sự nhẹ nhõm khi bạn tôn trọng các mục tiêu sức khỏe của mình.

Lời khuyên để giải quyết sự bất hòa về nhận thức

Giải quyết sự bất hòa về nhận thức là chìa khóa cho hạnh phúc. Dưới đây là những cách hiệu quả để khôi phục sự liên kết:

• Thay đổi hành động của bạn: Điều chỉnh hành vi để phù hợp với niềm tin của bạn. Nếu bạn yêu động vật nhưng lại ăn thịt, hãy cân nhắc việc giảm lượng thịt ăn vào hoặc lựa chọn những lựa chọn thay thế hợp đạo đức.
• Thay đổi suy nghĩ của bạn: Đánh giá lại tầm quan trọng của những niềm tin nhất định. Nếu chế độ ăn kiêng gây căng thẳng, hãy tập trung vào các lợi ích sức khỏe như năng lượng và khả năng miễn dịch thay vì sự chấp thuận từ bên ngoài.
• Thay đổi nhận thức của bạn: Kết hợp hành động của bạn với lòng trắc ẩn. Nếu bạn không đủ tiền mua thực phẩm hữu cơ, hãy thừa nhận rằng bạn đang cố gắng hết sức.

Khi bạn nhận thấy sự bất hòa, hãy tự hỏi:

• Những niềm tin hoặc giá trị nào đang xung đột?
• Tôi có cần thay đổi hành vi hoặc suy nghĩ của mình không?
• Sự khó chịu này mãnh liệt đến mức nào? Nó có liên quan đến sự xấu hổ hay cảm giác tội lỗi?

Thừa nhận sự bất hòa có thể làm giảm sức mạnh của nó, mặc dù bản năng của chúng ta là tránh sự khó chịu.

Bạn có thể nhận trợ giúp về sự bất hòa về nhận thức không?

Sự bất hòa về nhận thức không phải là rối loạn sức khỏe tâm thần nên không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu nó dẫn đến đau khổ, nghiện ngập hoặc ảnh hưởng đáng kể đến công việc, các mối quan hệ hoặc giá trị bản thân của bạn, việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ bác sĩ, cố vấn hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần có thể mang lại lợi ích.

Bài học chính

Sự bất hòa về nhận thức là sự căng thẳng mà chúng ta cảm thấy khi suy nghĩ và hành động của chúng ta xung đột với nhau. Mặc dù nó có thể dẫn đến sự biện minh hoặc né tránh, nhưng nó cũng có thể truyền cảm hứng cho những thay đổi tích cực để phù hợp với các giá trị của chúng ta.

Nếu bạn đang sử dụng rượu để đối phó với sự bất hòa về nhận thức, hãy cân nhắc thử dùng Quietmate. Đó là một công cụ dựa trên khoa học thần kinh đã giúp nhiều người cắt giảm việc uống rượu và cải thiện sức khỏe cảm xúc của họ.