Zelfbeschadiging begrijpen: een complexe relatie met ons lichaam

In Girl in Pieces legt Kathleen Glasgow een pijnlijke realiteit vast: "Ik wil me gewoon beter voelen. Mijn eigen lichaam is mijn grootste vijand. Het wil, het wil, het wil en als het niet lukt, huilt het en huilt en ik straf het. Hoe kun je leven in angst voor je eigen lichaam?" Dit sentiment weerspiegelt de ervaring van veel mensen die een moeilijke relatie ontwikkelen met wat onze naaste bondgenoot zou moeten zijn: ons eigen lichaam. Zelfbeschadiging treft mensen over de hele wereld, maar wat is het precies en hoe verhoudt het zich tot verslaving en alcohol?

Wat is zelfbeschadiging?

Bij zelfbeschadiging gaat het om het opzettelijk toebrengen van fysieke pijn aan jezelf als een manier om met overweldigende emotionele problemen om te gaan. Hoewel het misschien contra-intuïtief lijkt, is de handeling doorgaans een poging om verlichting te vinden van intense gevoelens. Veel voorkomende methoden zijn onder meer:

• Het snijden of doorboren van de huid met scherpe voorwerpen
• Ponsen op harde oppervlakken zoals muren of meubels
• Zichzelf verbranden met lucifers, sigaretten of kaarsen
• Botten breken of ernstige fysieke schade veroorzaken

Het is van cruciaal belang om zelfbeschadiging te onderscheiden van suïcidaal gedrag: de bedoeling is niet om het leven te beëindigen, maar om emotionele pijn te beheersen.

Feiten en statistieken over zelfbeschadiging

Onderzoek onthult verschillende patronen in zelfbeschadigend gedrag:

• Jongeren lopen een groter risico: niet-suïcidale zelfverwonding (NSSI) komt het meest voor bij adolescenten en jonge volwassenen, en begint doorgaans rond de leeftijd van 13-14 jaar. Uit onderzoek blijkt dat 7,6% van de derdeklassers, 4% van de zesdeklassers en 12,7% van de negendeklassers zich bezighoudt met NSSI.
• Vergelijkbare cijfers voor alle geslachten: Hoewel culturele aannames suggereren dat vrouwen meer zelfbeschadiging veroorzaken, tonen onderzoeken een gelijke gevoeligheid aan. Vrouwen melden vaker dat ze snijden, terwijl mannen de neiging hebben om te slaan of te verbranden en dit minder snel onthullen.
• Verband met geestelijke gezondheidsproblemen: Depressie, angst en stemmingsstoornissen vergroten de kwetsbaarheid, vooral onder degenen die vatbaar zijn voor zelfkritiek.
• Een mondiaal probleem: zelfbeschadiging komt wereldwijd voor, met vergelijkbare demografische patronen in verschillende regio’s.

Is zelfbeschadiging een verslaving?

Hoewel niet klinisch geclassificeerd als een verslaving, heeft zelfbeschadiging belangrijke kenmerken gemeen met verslavend gedrag:

• Het wordt gedreven door sterke driften en dwanghandelingen
• Het biedt tijdelijke verlichting of zelfs euforie
• Het creëert een vicieuze cirkel waarin het gedrag escaleert
• De afgifte van dopamine versterkt het patroon, waardoor het moeilijk is om te stoppen

Waarom is zelfbeschadiging verslavend?

Zelfbeschadiging wordt vaak een 'snelle oplossing' voor intense emoties zoals angst, woede of twijfel aan zichzelf. Onderzoek identificeert veelvoorkomende triggers:

• Overweldigende negatieve emoties voorafgaand aan de handeling
• Zelfbestraffing voor waargenomen gebreken of tekortkomingen
• Pogingen om reacties van anderen uit te lokken (vaak een schreeuw om hulp)

Zoals Caroline Kettlewell opmerkt in Skin Game: zodra de grens wordt overschreden, "was bijna elke reden een reden die goed genoeg was."

Zelfbeschadiging en alcohol

Alcohol en zelfbeschadiging komen om verschillende redenen vaak samen voor:

• Gedeelde triggers: soortgelijke onderliggende problemen zoals depressie, angst of trauma kunnen beide gedragingen veroorzaken
• De ontremmende effecten van alcohol: door de prefrontale cortex te vertragen, vermindert alcohol de zelfbeheersing en verhoogt het impulsief gedrag
• Alcohol als depressivum: Een aanvankelijke dopaminestoot, gevolgd door emotionele dieptepunten, kan de drang tot zelfbeschadiging versterken
• Gemeenschappelijke neurologische routes: zowel alcohol als zelfbeschadiging veroorzaken de afgifte van dopamine en versterken elkaar via het beloningssysteem van de hersenen

Uit onderzoek blijkt dat alcohol in 21% van de gevallen van zelfbeschadiging betrokken is, waardoor het een belangrijke risicofactor is.

Herstel van zelfbeschadiging

Herstel omvat het aanpakken van zowel het gedrag als de onderliggende oorzaken:

• Therapieën zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) en dialectische gedragstherapie (DBT) helpen denkpatronen te veranderen en gezonde coping-mechanismen te ontwikkelen
• Steun van familie, vrienden en steungroepen is cruciaal
• Medicijnen kunnen helpen bij de behandeling van gelijktijdig voorkomende psychische aandoeningen

Quietmate biedt een ondersteunende gemeenschap waar mensen ervaringen en aanmoediging delen voor degenen die op deze reis zijn.

Samenvattend

Herstel van zelfbeschadiging is een uitdaging, maar haalbaar. Zoals Cheryl Rainfield in Scars schrijft: "Mijn littekens tonen pijn en lijden, maar ze tonen ook mijn wil om te overleven. Ze maken deel uit van mijn geschiedenis en zullen er altijd zijn." Velen worden geconfronteerd met schijnbaar onmogelijke moeilijkheden, maar er is altijd een weg vooruit. Je hebt de kracht om te genezen.