Hiểu về Anhedonia: Khi niềm vui mất dần

Trong cuốn hồi ký Friends, Lovers, and the Big Terrible Thing, nam diễn viên Matthew Perry đã mô tả anhedonia là một vấn đề kép: "Tôi thiếu cả sự hướng dẫn về tinh thần lẫn khả năng tận hưởng bất cứ thứ gì. Nhưng đồng thời, tôi cũng là một kẻ nghiện hưng phấn... Nếu tôi không thực hiện hành động tìm kiếm sự phấn khích, phấn khích hoặc say xỉn, tôi không có khả năng tận hưởng bất cứ điều gì."

Anhedonia là gì?

Anhedonia là không có khả năng cảm nhận được niềm vui, có thể xuất hiện trong những giai đoạn khó khăn của cuộc sống hoặc trở thành người bạn đồng hành thường xuyên. Khi gặp phải tình trạng anhedonia, mọi người thường tìm đến những giải pháp nhanh chóng như đồ ăn vặt, bội chi, ma túy hoặc rượu. Tuy nhiên, đây là những giải pháp tạm thời có thể làm trầm trọng thêm vòng luẩn quẩn của trầm cảm.

Khoa học đằng sau Anhedonia

Về cốt lõi, anhedonia bắt nguồn từ sự gián đoạn trong hệ thống khen thưởng của não, đặc biệt liên quan đến dopamine. Chất dẫn truyền thần kinh này thúc đẩy động lực và phản ứng hài lòng của chúng ta đối với các hoạt động bổ ích như ăn đồ ăn ngon, những cuộc trò chuyện ý nghĩa hoặc thời gian bên những người thân yêu.

Khi mức độ dopamine giảm xuống, anhedonia biểu hiện như sau:

• Anhedonia thể chất: Giảm khoái cảm từ những trải nghiệm cảm giác như vị giác, khứu giác hoặc xúc giác
• Anhedonia xã hội: Giảm ham muốn tương tác với người khác, khiến kết nối xã hội giống như công việc vặt

trầm cảm anhedonic

Anhedonia thường đi kèm với trầm cảm, tạo ra một tình trạng đặc biệt khó điều trị. Như David Foster Wallace đã mô tả trong Infinite Jest, trải nghiệm này vượt xa nỗi buồn thông thường: "Nó giống nỗi kinh hoàng hơn là nỗi buồn... Mọi thứ bạn nhìn thấy đều trở nên xấu xí... Và mọi thứ nghe có vẻ khắc nghiệt, gai góc và khắc nghiệt."

Phương pháp điều trị

Điều trị trầm cảm anhedonic đòi hỏi phải cân nhắc cẩn thận vì thuốc chống trầm cảm tiêu chuẩn (SSRI) làm tăng serotonin đôi khi có thể làm trầm trọng thêm tình trạng anhedonia bằng cách giảm thêm dopamine. Các chiến lược điều trị phổ biến bao gồm:

• Các loại thuốc kết hợp như SNRI hoặc NDRI
• Trị liệu (CBT hoặc DBT)
• Thay đổi lối sống và thực hành chánh niệm

Vai trò của rượu ở Anhedonia

Rượu làm tăng nồng độ dopamine một cách giả tạo, tạo ra sự xoa dịu tạm thời khỏi cảm xúc phẳng lặng của anhedonia. Tuy nhiên, điều này tạo ra ảo tưởng sinh hóa và cuối cùng khiến tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn. Não thích ứng với việc tăng cường dopamine nhân tạo bằng cách:

• Giảm sản xuất dopamine tự nhiên
• Giải phóng các hóa chất phản tác dụng như dynorphin
• Tăng khả năng chịu đựng và sự phụ thuộc tiềm năng

Phá vỡ chu kỳ

Phục hồi từ anhedonia bao gồm một số phương pháp dựa trên bằng chứng:

Creative Expression

Các hoạt động sáng tạo kích thích giải phóng dopamine tự nhiên. Những thực hành đơn giản như làm vườn, viết nhật ký hoặc nấu ăn có thể dần dần thay thế sự trống rỗng về cảm xúc của anhedonia.

Professional Support

Các nhà trị liệu có thể giúp xác định các mô hình duy trì chu kỳ anhedonia-rượu thông qua các kỹ thuật như liệu pháp hành vi nhận thức.

Physical Activity

Tập thể dục giúp cân bằng lại dopamine và serotonin một cách tự nhiên mà không ảnh hưởng đến chất dẫn truyền thần kinh. Ngay cả những chuyển động nhẹ nhàng như đi bộ hay khiêu vũ cũng có thể cải thiện đáng kể tâm trạng.

Social Connection

Bất chấp sự miễn cưỡng ban đầu, tương tác xã hội giúp khôi phục mức độ dẫn truyền thần kinh tự nhiên. Kết nối lại với bạn bè, gia đình và các cộng đồng hỗ trợ như Rathermate có thể mang lại sự hỗ trợ quan trọng.

Tiến về phía trước

Trầm cảm anhedonic tạo ra một chu kỳ đầy thử thách nhưng có thể phục hồi. Tránh các biện pháp khắc phục nhanh chóng như rượu làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Với khả năng tự chăm sóc, hệ thống hỗ trợ và điều trị thích hợp, bạn có thể vượt qua chứng anhedonia. Hãy cân nhắc khám phá Quietmate để hiểu các yếu tố cơ bản của anhedonia và cải thiện cả sức khỏe tinh thần cũng như mối quan hệ của bạn với rượu.