Hoe films en tv-programma's onze kijk op alcohol bepalen

Van de Cosmopolitan nippende vrienden in Sex and the City tot de sombere detective die whisky drinkt voor een grote zaak: alcohol is een constante aanwezigheid in onze favoriete shows en films. Zelfs als deze afbeeldingen onrealistisch zijn – zoals het neerhalen van een misdaadbaas na een paar drankjes – raken we eraan gewend ze te zien. Maar welk effect heeft dit op ons? En hoe beelden films alcohol en alcoholisme af? Laten we het eens nader bekijken.

De invloed van alcohol op het publiek

Een groot probleem is de invloed van alcohol in films op jonge kijkers. Uit onderzoek blijkt een duidelijk verband: hoe meer alcohol tieners op het scherm zien, hoe groter de kans dat ze gaan drinken.

Uit een onderzoek van de Universiteit van Dartmouth bleek dat tieners die naar films met de meeste alcohol keken, twee keer zoveel kans hadden om te gaan drinken, en 63% meer kans om te gaan drinken. Een soortgelijk onderzoek in Latijns-Amerika toonde aan dat blootstelling aan alcohol in films verband hield met het proberen van alcohol, actueel alcoholgebruik en drankmisbruik onder Mexicaanse adolescenten. In Argentinië was het effect milder, maar nog steeds aanwezig.

Het zijn niet alleen tieners; ook volwassenen worden beïnvloed. Na verloop van tijd beginnen cocktails tijdens de lunch, wijn bij het avondeten en de ‘grappige dronkaard’ in komedies normaal te worden. Zonder het te beseffen imiteren we vaak wat we zien.

Veelvoorkomende manieren waarop alcohol op het scherm verschijnt

1. Alcohol als achtergrondelement

Eén subtiele manier waarop alcohol onze geest binnendringt, is door voortdurend op de achtergrond te verschijnen. Wanneer bij elk diner, elke date of elke vergadering een drankje inbegrepen is, ontstaat de illusie dat iedereen altijd aan het drinken is.

• Cheers (1982): De show speelt zich af in een bar en draait om drinkers, maar bevat ook een geheelonthouder als hoofdpersoon, wat laat zien dat niet iedereen drinkt.
• It’s Always Sunny in Philadelphia (2005): Deze sitcom waarin de bar centraal staat, toont personages die elk seizoen in slechtere situaties belanden, waarbij de nadelen van zwaar drinken worden benadrukt.
• Coyote Ugly (2000): Hier wordt drinken – vooral binge-drinken – afgeschilderd als leuk en normaal, zelfs voor de barmannen.

In werkelijkheid drinken acteurs niet echt, en alcoholgebruik in het echte leven past zelden zo soepel in het dagelijks leven.

2. Alcohol als sociaal smeermiddel

In veel shows en films wordt alcohol voorgesteld als essentieel voor sociale contacten. Verlegen karakters worden extravert na een paar drankjes, en bij sociale evenementen hoort altijd alcohol.

• Sex and the City (1998): De personages drinken regelmatig Cosmopolitans. Interessant genoeg heeft een van de sterren, Kristin Davis, openlijk gesproken over haar eigen herstel van alcoholisme.
• How I Met Your Mother (2005): De vrienden ontmoeten elkaar voortdurend in een bar, waardoor nachtelijk drinken een normaal onderdeel van het sociale leven lijkt.

Maar uit onderzoek blijkt dat alcohol niet de sociale lijm is waarvoor het bedoeld is. Uit één onderzoek bleek dat mensen die dronken vóór een virtuele sociale gebeurtenis meer tijd naar zichzelf keken dan naar anderen, en zich daarna slechter voelden.

3. Alcohol als romantische katalysator

Films suggereren vaak dat alcohol noodzakelijk is voor romantiek.

• Casablanca (1942): Memorabele scènes ontvouwen zich in een bar, waarbij liefde en verlangen worden gekoppeld aan drinken.
• Crazy, Stupid, Love (2011): De hoofdpersoon gebruikt alcohol om zelfvertrouwen op te bouwen en zijn romantische leven te verbeteren.

In werkelijkheid kan alcohol het libido verlagen en wordt het in verband gebracht met seksueel geweld. Echte romantiek is niet afhankelijk van drinken.

4. De “grappig dronken” trope

Sommige films veranderen alcoholisme in een komedie met het ‘grappige dronken’ karakter – iemand wiens capriolen worden gespeeld om te lachen.

• Arthur (1981): De hoofdpersoon is een charmante maar problematische drinker, die zelfs dronken achter het stuur zit – iets wat in het echte leven niet grappig is.
• Animal House (1978): Deze film viert roekeloos drinken en chaos en maakt licht van destructief gedrag.

In werkelijkheid zorgt alcohol er vaak voor dat mensen echte, betekenisvolle momenten missen.

Realistische afbeeldingen van alcoholisme

Niet alle films verheerlijken het drinken. Sommigen laten de echte worstelingen van verslaving zien.

• Flight (2012): toont een goed functionerende alcoholist wiens leven uiteenvalt, en laat zien hoe verslaving plotseling kan escaleren.
• Walk the Line (2005): Volgt de strijd van Johnny Cash tegen verslaving en hoe deze zijn carrière en relaties bedreigde.
• The Marvellous Mrs. Maisel (2017): In eerste instantie gebruikt alcohol als steunpilaar voor komedie, maar de hoofdpersoon realiseert zich uiteindelijk dat ze beter is zonder.

Tips om geaard te blijven

Zo kunt u van films genieten zonder dat alcoholafbeeldingen uw gewoonten beïnvloeden:

• Onthoud dat het fictie is. Acteurs drinken niet echt en scènes zijn gemaakt voor entertainment.
• Verander uw kijkervaring. Probeer natuurshows of documentaires om de balans te vinden tussen waar je naar kijkt.
• Bekijk documentaires over verslaving. Films als Recovery Boys of Addicted: America’s Opioid Crisis bieden realistische perspectieven.
• Praat met uw kinderen. Bespreek het verschil tussen filmafbeeldingen en risico's uit het echte leven.

Laatste gedachten

Als we ons bewust zijn van wat we bekijken, kunnen we fictie van de werkelijkheid scheiden. Je hoeft shows met drinken niet te vermijden, maar onthoud dat wat je op het scherm ziet niet het echte leven is. Ontdek verschillende genres en laat je smaak evolueren: er is een hele wereld vol geweldige inhoud en sobere activiteiten om van te genieten.