Bộ não của chúng ta hình thành các liên kết như thế nào: Hướng dẫn về điều hòa cổ điển

Bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao bạn lại rùng mình khi ai đó sắp hắt hơi hoặc tại sao tim bạn đập rộn lên khi điện thoại reo lên có thông báo? Câu trả lời nằm ở điều kiện hóa cổ điển - một quá trình học tập cơ bản hình thành nên nhiều phản ứng và hành vi tự động của chúng ta.

Điều hòa cổ điển là gì?

Điều kiện hóa cổ điển, còn được gọi là điều kiện hóa Pavlovian hoặc điều kiện đáp ứng, là một quá trình học tập trong đó một kích thích trung tính được liên kết với một kích thích có ý nghĩa. Theo thời gian, bộ não của bạn kết nối cả hai, giúp bạn thích nghi với môi trường xung quanh bằng cách sắp xếp hợp lý các phản ứng của bạn.

Một ví dụ cổ điển: Những chú chó của Pavlov

Bạn có thể đã nghe nói về những chú chó của Pavlov - loài vật bốn chân nổi tiếng chảy nước dãi khi nghe tiếng chuông. Nhà khoa học người Nga Ivan Pavlov đã sử dụng chuông để báo hiệu thức ăn, và chẳng bao lâu sau, những con chó đã tiết nước bọt chỉ khi nghe thấy tiếng chuông, ngay cả khi không có thức ăn. Nhưng điều hòa cổ điển còn vượt xa thí nghiệm ban đầu này. Khoa học thần kinh hiện đại đã khám phá ra nhiều điều hơn về cách thức hoạt động của nó và những hiểu biết sâu sắc này có thể giúp chúng ta xây dựng những thói quen lành mạnh hơn và giúp việc cắt giảm hoặc bỏ rượu trở nên dễ dàng hơn.

Nguồn gốc của điều hòa cổ điển

Hãy cùng quay ngược thời gian để xem ý tưởng này bắt đầu từ đâu và khám phá ví dụ nổi tiếng nhất về điều hòa cổ điển.

Ivan Pavlov and His Dogs

Vào cuối thế kỷ 19, nhà sinh lý học người Nga Ivan Pavlov đang nghiên cứu quá trình tiêu hóa ở chó thì nhận thấy một điều kỳ lạ. Những con chó sẽ tiết nước bọt không chỉ khi thức ăn được mang đến mà còn khi nhìn thấy người trợ lý phòng thí nghiệm mang thức ăn đến. Bị hấp dẫn, Pavlov bắt đầu một thí nghiệm trong đó ông rung chuông (một kích thích trung tính) trước khi cho chó ăn (một kích thích có ý nghĩa). Sau khi lặp lại điều này, lũ chó bắt đầu chảy nước miếng khi chỉ nghe tiếng chuông. Kích thích trung tính đã trở thành tác nhân kích hoạt phản ứng tương tự như phản ứng có ý nghĩa.

John B. Watson’s Contribution

Nhà tâm lý học người Mỹ John B. Watson đã mở rộng công trình của Pavlov, cho thấy rằng các phản ứng cảm xúc cũng có thể bị điều kiện hóa. Trong thí nghiệm nổi tiếng và gây tranh cãi “Little Albert”, Watson đã tạo điều kiện cho một đứa trẻ sợ một con chuột trắng bằng cách kết hợp nó với một tiếng động lớn, đáng kinh ngạc.

Modern Applications

Kể từ đó, điều hòa cổ điển đã được nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực, từ việc tìm hiểu nỗi ám ảnh cho đến việc sử dụng nó trong quảng cáo và trị liệu. Ngày nay, nó là nền tảng của tâm lý học, giúp giải thích những trải nghiệm trong quá khứ hình thành nên phản ứng hiện tại của chúng ta như thế nào.

Khoa học thần kinh đằng sau điều hòa cổ điển

Điều gì xảy ra trong não của bạn trong quá trình điều hòa cổ điển? Đó là một quá trình hấp dẫn liên quan đến những thay đổi thần kinh và nhiều vùng não.

Neural Connections and “Neurons That Fire Together, Wire Together”

Khi hai kích thích được ghép nối nhiều lần, các kết nối khớp thần kinh giữa các tế bào thần kinh sẽ tăng cường. Điều này thường được tóm tắt bằng cụm từ “các tế bào thần kinh hoạt động cùng nhau, kết nối với nhau”.

The Amygdala’s Role

Amygdala, một cấu trúc hình quả hạnh trong não, là chìa khóa điều hòa cảm xúc. Nó giúp liên kết một kích thích trung tính với một kích thích cảm xúc, dẫn đến những phản ứng cảm xúc có điều kiện.

Neurotransmitters and Long-Term Potentiation

Các chất truyền tin hóa học như dopamine được giải phóng trong quá trình điều hòa tích cực, trong khi các hormone gây căng thẳng như cortisol có thể củng cố ký ức sợ hãi. Điện thế dài hạn (LTP) làm cho các kết nối khớp thần kinh hiệu quả hơn khi được kích hoạt lặp lại, cho phép kích thích trung tính cuối cùng tự kích hoạt phản ứng.

Other Brain Regions Involved

• Hồi hải mã: Giúp bối cảnh hóa điều kiện, như phân biệt giữa các bối cảnh khác nhau mà chuông có thể rung.
• Tiểu não: Tham gia vào các phản xạ có điều kiện hoặc phản xạ dựa trên vận động.

Cùng với nhau, các quá trình này cho thấy khả năng thích ứng đáng kinh ngạc của não - một ví dụ hoàn hảo về tính dẻo dai trong hoạt động.

Tại sao điều hòa cổ điển lại quan trọng trong cuộc sống hàng ngày

Bộ não của bạn liên tục hình thành các liên tưởng mà bạn thường không nhận ra. Điều hòa cổ điển ảnh hưởng đến sở thích ăn uống, nỗi sợ hãi và phản ứng cảm xúc của bạn. Ví dụ, nghe một bài hát khiến bạn nhớ đến một kỳ nghỉ đặc biệt là điều kiện cổ điển ở nơi làm việc.

Điều hòa cổ điển và mối quan hệ của bạn với rượu

Nhiều người hình thành mối liên hệ chặt chẽ giữa rượu và các tình huống, cảm xúc hoặc sự kiện xã hội cụ thể. Hiểu được những mối liên hệ này có thể hữu ích nếu bạn đang cố gắng cắt giảm hoặc bỏ thuốc.

How Associations Form

• Liên kết cảm xúc: Rượu có thể gắn liền với việc giảm căng thẳng hoặc thư giãn, khiến bạn khó bỏ thói quen này.
• Bối cảnh xã hội: Các lễ kỷ niệm hoặc tụ tập có rượu có thể gây ra cảm giác thèm ăn, giống như tiếng chuông báo hiệu đồ ăn của Pavlov.

How to Reshape These Associations

• Xác định yếu tố kích hoạt: Chú ý điều gì thúc đẩy cảm giác thèm ăn của bạn - thời gian, cảm xúc hoặc bối cảnh nhất định.
• Thay thế thói quen: Thay đổi rượu bằng một lựa chọn thay thế lành mạnh hơn, như trà thảo dược hoặc mocktail.
• Tạo ra những liên tưởng mới: Liên kết sự thư giãn hoặc niềm vui với các hoạt động như đọc sách, tập thể dục hoặc âm nhạc thay vì rượu.
• Điều chỉnh Cài đặt Xã hội: Tìm kiếm hoặc tổ chức các sự kiện không uống rượu và truyền đạt mục tiêu của bạn cho bạn bè và gia đình.
• Tìm kiếm sự hỗ trợ: Các nhà trị liệu hành vi sử dụng các nguyên tắc điều hòa cổ điển để giúp thay đổi những hành vi không mong muốn, bao gồm cả việc uống rượu quá mức.

Giảm hoặc bỏ rượu là một thách thức vì những mối liên hệ sâu sắc này, nhưng với nhận thức và nỗ lực, bạn có thể viết lại chúng và xây dựng mối quan hệ lành mạnh hơn với rượu.

7 bước hành động để sử dụng điều hòa cổ điển trong cuộc sống của bạn

• Chú ý đến những yếu tố kích hoạt của bạn: Hãy chú ý đến những gì gây ra những cảm xúc hoặc phản ứng nhất định.
• Thực hành chánh niệm: Luôn nhận thức được những liên tưởng mới mà tâm trí bạn đang hình thành.
• Dần dần đối mặt với nỗi sợ hãi: Từ từ tiếp xúc với những kích thích gây sợ hãi trong một môi trường an toàn để giảm tác động của chúng.
• Xây dựng các liên kết tích cực: Ghép các nhiệm vụ đầy thử thách với phần thưởng để tạo ra các liên kết tích cực.
• Phá bỏ những thói quen không mong muốn: Thay đổi những tác nhân kích thích dẫn đến thói quen xấu - như uống trà thay vì cà phê nếu cà phê khiến bạn thèm thuốc lá.
• Hãy kiên nhẫn: Việc điều hòa cần có thời gian và sự lặp lại, cho dù bạn đang hình thành những thói quen mới hay phá bỏ những thói quen cũ.
• Tiếp tục học hỏi: Bạn càng hiểu rõ bộ não của mình thì bạn càng có thể sử dụng tiềm năng của nó tốt hơn.

Phần kết luận

Điều hòa cổ điển không chỉ là một khái niệm tâm lý - nó là chìa khóa để hiểu cách thức hoạt động của bộ não và cách trải nghiệm hình thành hành vi của bạn. Bằng cách áp dụng những nguyên tắc này, bạn có thể hiểu rõ hơn về hành động của mình và điều khiển chúng theo hướng tích cực. Lần tới khi một âm thanh hoặc mùi quen thuộc khơi dậy trí nhớ, hãy nghĩ đến Pavlov và những chú chó của anh ấy, đồng thời đánh giá cao khả năng học hỏi và thích nghi đáng kinh ngạc của bộ não bạn.

Hiểu được điều kiện cổ điển sẽ mở ra cánh cửa dẫn tới sự tự chủ. Cho dù bạn đang định hình lại mối quan hệ của mình với rượu, xây dựng những thói quen tốt hơn hay chỉ đơn giản là tìm hiểu bản thân, kiến ​​thức này sẽ cung cấp những công cụ mạnh mẽ để thay đổi. Hãy đánh thức tiềm năng bên trong bạn!